İSTANBUL (İGFA) – Geneis Kurucusu ve Tıbbi Genetik Uzmanı Prof. Dr. Nesrin Erçelen, erken menopoz hastalarının mukadderatını değiştirecek, anne olmalarının önünü açacak kök hücre tedavilerinin neler olduğunu, kimlere, hangi protokollerle uygulandığını anlattı.
Erken menopozda hücre tedavileri nedir?
Erken menopozu aslında biyolojik olarak üreme çağının erken yaşlanması olarak tanım edebiliriz. O yüzden de klasik tedavilere karşılık vermeyen hastalarda yeni biyoteknoloji eserlerinin kullanılması kelam konusu oldu. Bunlardan da en tesirli olduklarını bildiklerimiz, hücrelerden elde edilen birtakım yeni ilaçlar. Bunlar genel olarak erken yaşlanan biyolojik saati geri çevirmeye yönelik ya da bundan ötürü bilhassa yumurtalıklarda, erken yaşlanmanın getirdiği birtakım olumsuz etraf şartlarını düzeltmekle misyonlu oluyorlar. Bu yeni casusların yaptıkları aslında olmayan üreme hücrelerini yerine koymak değil. Şayet bunların örneğin doku inflamasyonu nedeniyle erken kaybedilmesi, sayılarının azalması, etraf faktörlerine bağlı beslenmelerinin bozulması nedeniyle şikayetler ortaya çıktıysa; yeni tedavilerin bu hastalarda tesirli olabileceğini söyleyebiliriz. Olmayan bir hücreyi yahut dokuyu yerine koymak değil, biyolojik saatin erken yaşlanmasından doğan dezavantajları düzeltmeye yönelik tedaviler. Yani şayet yumurtalar yetersiz beslenme, yumurtalıklardaki etraf faktörlerine ya da hormonel faktörlere nazaran gelişmesini sürdüremiyorsa bu hastaların bir kısmında hücre tedavilerinin olumlu sonuç verebileceği bilimsel çalışmalarda gösterildi.
KALİTEYİ ARTIRMAK İÇİN KULLANILIYOR
Bu tedavi kimlere yapılabilir?
Birincisi bu tedaviler şimdi tıpta klasik rutin tedaviye girmemiştir. Mevzuyla ilgili bilimsel çalışma yapan kliniklerde, gerekli müsaadeler alınarak yapılan şahsa özel tedavilerdir. Şayet doğuştan halihazırda kâfi sayıda folikülü, yumurta hücresi olan erkek ya da bayanda menopozda ya da olgun sperm azlığında bunların kalitesini arttırmak ve olgunlaşmasını sağlamak üzere hücre tedavileri kullanılabilir.
KANSER TEDAVİSİ SIRASINDA UYGULANMAZ
Kimlere uygulanamaz?
Halihazırda kanser üzere önemli hastalık tedavisi görenlerde ya da enfeksiyon geçiren ya da organlarda, yumurtalıklarda bu erken menapoza ya da hücre vefatlarına neden olan doğuştan bir genetik faktör varsa kimi durumlarda hücre tedavisinde kullanamıyoruz ya da muvaffakiyet bahtının olmadığını biliyoruz. O yüzden hastalarımızı kesinlikle bu tedavileri almadan evvel önemli bir taramadan geçiriyoruz, tıbbi muayeneden geçiriyoruz. Fayda görebilme ihtimali olan, daha evvelki çalışmalarımızdan edindiğimiz deneyimlerle tedavi almaya uygun hastalarımızda hücre tedavisi öneriyoruz.
HÜCRE TEDAVİLERİNDE YOLUN ÇOK BAŞINDAYIZ
Bu tedaviler, menopozun tarih olabileceği manasına gelir mi?
Şİmdilik maalesef gelmiyor. Zira hücre tedavilerinde daha yolun çok başındayız. Şu ana kadar son 15-20 yılın deneyimiyle birtakım sistemik hastalıkları, evvelden bedende rejenerasyon kapasitesini tekrar yerine koyamadığımız hastalıkları, otoimmün hastalıkları yani immün sistemdeki regülasyonun bozulduğu hastalıkları tedavi etmeye başladık. Bu tedaviler yeni başlayan tedaviler. Aslında yasal ve etik olarak da çok sonlu hastada uygulayabiliyoruz lakin uygulandığında da muhakkak küme hastadan çok düzgün karşılık aldığımız için bu uygulamalar süratle devam ediyor.
ERKEN YAŞLANMA VE KRONİK HASTALIKLARDA DA KULLANILMAYA BAŞLANDI
Yani yalnızca erken menopoz değil, olağan menopozda da kullanılabilir mi?
Bu hücre tedavileri, elbette ki yaşlanma şayet dokularımızın hasar görmesi, bağışıklık sisteminin dezavantajlarının kendimize geri gelmesi kelam hususuysa bunların bir kısmını denetim edebiliyor. Ancak bildiğimiz hayat döngüsünü büsbütün geri çevirmeleri, biyolojik yaşlanmayı durdurmaları şimdi çok kanıtlanmış bir tıp olarak kelam etmek mümkün değil. Zira biliyoruz ki bedende aslında bu menopozu, andropozu ya da yaşlanmayı yöneten bir ekip genetik sistemler var ve biz bunları maalesef daha çok net olarak anlamış değiliz. Lakin bugün bunların neden olduğu yıpranmaları bu yeni hücre tedavileriyle ya da biyoteknoloji eserleriyle durdurma ve bir kısmını da onarma kabiliyetimiz var. Olağan bunlar şahsî tedaviler, yani inflamasyonun çok arttığı şahıslarda, olağandışı derecede bağışıklık sisteminin denetimini kaybettiği bireylerde, hormonel dengesizliklerinin düzeltebileceği şahıslarda ya da yaralanmalarda, lokal dejenerasyonlarda ve inflamasyon dediğimiz erken yaşlanma ya da kronik hastalıklarda bu tip tedavileri kullanmaya başladık diyebiliriz.
YAN TESİRİ YOK
Bu tedavilerin rastgele bir yan tesiri kelam konusu mu?
Yan tesir olarak rastgele bir tetiklenme, var olmayan bir mekanizmayı tekrar uyarma üzere tesirlerinin olmadığı bilimsel çalışmalarla gösterildi. En makus ya da en istemediğimiz tesiri faydalı olmamaları; bazen verdiğimiz tedaviler o bireyde etkisiz olabiliyor, bunu da cevapsızlık olarak görüyoruz. O yüzden şahsî tedavi olarak tanım ediyoruz bu tedavileri. Ender olarak enjektör yerinde alerjilerle karşılaşabiliyoruz.
ELİMİZDEKİ KANITLANMIŞ STANDART VERİLERE NAZARAN İLERLİYORUZ
Bir tedavi metodu olarak mı kullanılıyor yoksa isteyen her bayana uygulanabilir mi?
Şu anda ferdî ve özel izine tabi bir tedavi metodu olarak görmek lazım. Öncelikle o şahısta neden gereksinim olduğunu cok âlâ saptamak lazım. Bir bireye hücre tedavisi vermemiz gerektiğini düşündüğümüz vakit o bireye özel bir eser ve özel doz olarak hazırlanan tedavilerdir. Natürel burda standandizasyondan bahsetmiyoruz demek hakikat değil zira tıpta tedavilerin standart denenmiş olması gerekir. Yani evidence-based tedaviler lakin uygulanabilir. Elbette ki elimizde ana protokollerimiz mevcut yani evidence-based verisi olan kanıtlanmış tıpla biz lakin bir hastayı tedavi edebiliriz bu yeni sistemlerle. Lakin bu tedavi sistemleri tüm dünyada kabul edilen yeni tedavi yolları kapsamına girdiği için şahsa özel. İstenen tetkiklerin yapılması gerekiyor ve ondan sonra makul dozlarda uygulanabilen tedaviler. O yüzden denetimli olarak takip edilen bir yeni şahsî tedavi olarak düşünmek gerekmektedir.
NERESİ BOZUKSA ORAYA UYGUN TEDAVİ PLANLANIYOR
Kişinin kendi hücreleri mi kullanılıyor yoksa dışarıdan mı kök hücre kullanılıyor?
İkisi de mümkün. Her hastayı, kendi hastalığı içinde pahalandırmak gerekiyor. Kıymetli olan patolojinin ne olduğudur. Zira biz yoldan çıkmış bir biyolojik sistemi tekrar yoluna koymaya çalışıyoruz ya da onun bedene verdiği ziyanları geri döndürmeye çalışıyoruz. O yüzden burada o düzeneğin nerde bozuk olduğuna bakıp elimizdeki eserlerle, yani ilaçlarla hangisinin tesirli olacağını düşünmek ve karar vermek gerekiyor. Ona nazaran bir protokol uyguluyoruz.
VÜCUDUMUZDA DA TIPKI İNTERNET ÜZERE BİR SİNYAL SİSTEMİ VAR
Nasıl bir tedavi protokolü var?
Spesifik menopozla ilgili tedaviyi düşünecek olursak şu anda halihazırda bu mevzuda kabul edilmiş birkaç tane metot var. O hastaya en uygun olanı seçmek gerekiyor. Şunu biliyoruz ki genel olarak hücre tedavileri bir sinyal üstünden çalışıyorlar. Yani adeta bir internet sistemi varmış üzere bedende düşünmek lazım ki bağışıklık sisteminin büyük bir kısmı bu sinyal sistemiyle çalışır. O yüzden bizde tedavilerimizde bilhassa bu sinyal sistemine dayalı bir protokol uyguluyoruz. Bu da sistemik tedavi demektir. Yani damardan tedaviler çoklukla tercih ediliyor. Hem tesirleri düşünüldüğü vakit, hem de hastaların fayda görmesi bakımından, kişiyi en uygun formda tedavi etmekte, o tedavi tekniğini seçmekte yarar var. Sonuç olarak bu tıpta yeni tekniklerin tedavi muvaffakiyet oranları şimdi net olarak bilinmemektedir. Hususla ilgili bilimsel çalışmalar devam etmektedir.