Ette üreticilerin desteklenmesi yerine piyasayı terbiye etmek için ithalatı öne süren hükümet, artık de domateste tartışmalı bir karara imza attı. Domatese ihracat yasağı getiren hükümete reaksiyon gösteren ihracatçılar, “İhracat yasağı üreticiyi üretimden koparır. Önümüzdeki yıl domates 100 TL’ye çıkar” ikazını yaptı.
Cumhuriyet’in haberine nazaran, Yılbaşında hallerde 10-15 lira ortasında satılan domates, bugün yüzde 100 artırımla 20-28 lira aralığında satılıyor. İktidar bu artışın sebebini ihracatta buldu ve 14 Nisan’a kadar yasakladı.
Türkiye’nin yıllık 14 milyon tonu bulan domates üretiminin yalnızca yüzde 3.5’ini yani 526 bin tonunu ihraç ettiğini belirten ihracatçılar ise karara yansılı. Birinci reaksiyon Türkiye İhracatçılar Meclisi’nden (TİM) geldi. TİM’in açıklamasında arz probleminin olmadığı belirtilerek “İhracat kısıtlaması en başta üreticileri olumsuz etkileyecektir. Üretimdeki düşüş fiyatların yani enflasyonun daha da artmasına neden olacaktır” denildi. Akabinde Ege Yaş Meyve Zerzevat İhracatçıları Birliği (EYMSİB) de emsal bir açıklamayla karardan geri dönülmesini talep etti.
‘Seneye ithalatçı oluruz’
Taze domatesin 2022 yılında 377 milyon dolarlık ihracatla Türkiye’nin taze zerzevat ihracatında başkan olduğu bilgisini veren birlik, “Domates ihracatına getirilen yasakla tüketicilerimiz tahminen 1.5 ay izafi olarak domatesi ucuza yiyebilirler fakat seneye 100 liraya yemek durumunda kalabilirler. Bu karar sonrasında üreticiler bankalardan aldığı kredileri geri ödeyemez pozisyona düşecekler. Seneye üretim yapamayacaklar. Bu yanlış kararda ısrar edildiği takdirde önümüzdeki yıl domatesi ithal etmek zorunda kalacağız” tabirlerine yer verildi.
Ette ithalat üreticiyi vurdu
Ette yılbaşından bu yana yüzde 50’yi bulan fiyat artışları son süratle devam ediyor. İktidarın tüm ihtarlara rağmen hayata geçirdiği ithalat atağının başlamasına karşın fiyatlar bir haftada yüzde 4 arttı. Ulusal Kırmızı Et Kurulu, 2 Mart 2023 tarihi prestijiyle kombinalar ve kesimhanelerden alınan haftalık yağsız dana ve yağsız kuzu fiyatlarını yayımladı.
Buna nazaran karkas kesim fiyatları son bir hafta da 7.5 lira daha artarak 175.68 liraya yükseldi. Bu durum yetiştiricilerin “İthalat fiyatlara yarar etmez, yetiştiriciyi mağdur eder” tezini doğruladı. Toplumsal medyada bir küçükbaş yetiştiricisinin ithalat kararına isyanını paylaşan Tüm Süt, Et ve Damızlık Sığır Yetiştiricileri Derneği Lideri Sencer Solakoğlu, “Liyakatı olmayıp fakat fikri olan bakanlar bizi bu hale getirdi. Sorumlu tek onlar değil onları bile bile oraya getirenlerden de hesap sorulmalı” dedi.
Tarım ve Orman Bakanlığı, et fiyatlarında spekülasyon yapıldığını sav ederek kasaplık hayvan ithalatına başlamıştı. Kasaplık hayvan ithalatına karşın et fiyatlarının yükselmeye devam etmesi üzerine bu sefer karkas et ithalatı da açılarak Et ve Süt Kurumu, Polonya ve Bosna Hersek’ten ithalat süreçlerini başlatmıştı.