Tim Newcomb*
Bir bilim insanı, birinci yazılışından yaklaşık 1500 yıl sonra İncil metninin kayıp bir katmanını ortaya çıkardı. Gereksinimi olan tek şey, ultraviyole fotoğraf ekipmanı ve çokça araştırma bilgisiydi.
Keşfini ‘Yeni Ahit Çalışmaları’ isimli mecmuada yayınlanan bir makale ile duyuran Avusturya Bilimler Akademisi’nden (OeAW) ortaçağ araştırmacısı Grigory Kessel, ultraviyole fotoğrafçılığın yardımıyla üç metin katmanının altında, ‘palimpsest (yeniden yazılmış) parşömen’ diye isimlendirilen zımnî bir kısmı gözler önüne serdi. Yeni bulgu, İncil metinlerin en eski çevirilerinden biri olma özelliği taşıyor.
ANTİK SÜRYANİCE YAZILMIŞ KAYIP KATMAN
Uzun müddettir gizli kalan ve Matta 12’nci kısmın bir yorumu olan katman, birinci kez yaklaşık 1500 yıl evvel ‘Antik Süryanice çeviriler’ diye bilinen metinlerin bir kısmı olarak çeviri edildi. Bölgede birkaç yüz yıl sonra yaşanan parşömen kıtlığı yüzünden, bu parşömen tekrar kullanıldı ve İncil’de yer alan Yeni Ahit’in birinci çevirisi büyük oranda silindi.
Bir metin katmanının oburunun silinen kalıntılarını gizlediği bu tıp dokümanlara ‘palimpsest’ ismi veriliyor. Kessel bulgusu ise bir ‘çifte palimpsest’ teşkil ediyor; çünkü, parşömen daha sonraki vakitlerde üçüncü defa kullanılmış.
Grigory Kessel, mevzuya ait verdiği bir demeçte, “Kısa müddet öncesine dek, İncillerin Antik Süryanice çevirisini barındıran yalnızca iki el yazması biliniyordu” bilgisini paylaştı. Bunlardan biri, Londra’daki British Library’de, başkası ise Sina Dağı’ndaki St. Catherine Manastırı’nda keşfedilen palimpsest metinlerdi.
“Sina Palimpsestleri Projesi” ismiyle bilinen proje kapsamında, kısa müddet evvel üçüncü bir el yazması ortaya çıkarıldı. Grigory Kessel’in bulgusu bir dördüncüyü işaret ediyor; o da muhtemelen 6’ncı yüzyılda kopyalanan 3’üncü yüzyıl metninden yapılmış bir çeviri olabilir. Parşömen, Vatikan Kütüphanesi’nde korunuyor.
BEKLENMEDİK BİR KEŞİF
OeAW Ortaçağ Araştırmaları Enstitüsü Müdürü Claudia Rapp, verdiği bir demeçte, “Grigory Kessel, Antik Süryani metinleri ve yazım özelliklerine ait derin bilgisinin yardımıyla büyük bir keşif yaptı” dedi.
Yeni Ahit metninin kısımları 3’üncü yüzyıldan kalan yepyeni yazılara dek dayanırken, Yeni Ahit’in varlığını koruyan en eski eksiksiz el yazması, 6’ncı yüzyıla tarihlenen Yunanca yazılan Codex Sinaiticus’tur.
OeAW, Süryanice çevirilerin 6’ncı yüzyıldan daha evvel yazılmış olabileceğini, ama büyük kısmı silinen parşömen katmanlarında korunan palimpsestlerde kalıntılar olduğunu tabir etti. Rapp, “Bu keşif, ortaçağ el yazmaları üzerinde çalışırken çağdaş dijital teknolojiler ile temel araştırmalar ortasında gerçekleşen etkileşimin ne kadar verimli ve önemli olabileceğini ispatlıyor” dedi.
* Gazeteci.
Yazının yepyenisi Popular Mechanics sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)